Σελίδες για τον Δον Κιχώτη (Don Quixote de la Mancha - Δον Κιχότε δε λα Μάντσα)....Μιγκέλ ντε Θερβάντες * για την Ελλάδα, Ισπανία, Μεξικό & Κούβα *

Σελίδες για τον Δον Κιχώτη (Don Quixote de la Mancha - Δον Κιχότε δε λα Μάντσα)....

Σελίδες για τον Δον Κιχώτη (Don Quixote de la Mancha - Δον Κιχότε δε λα Μάντσα)....
Δεν υπάρχουν κανόνες. Όλοι οι άνθρωποι είναι εξαιρέσεις σε ένα κανόνα που δεν υπάρχει. Fernando Pessoa

Σάββατο 26 Ιουλίου 2014

Nτοκιμαντερ: "ΟΙ ΟΥΝΝΟΙ " ελληνικοι υποτιτλοι greek subtitles






Μια σύνοψη της ιστορίας των Ούννων. Ολα τα δικαιώματα ανήκουν στους αρχικούς δημιουργούς της ταινίας

Κυριακή 20 Ιουλίου 2014

Τύμβοι και αρχαία αστεροσκοπεία στην Ισπανία της 3ης χιλιετίας π.Χ.

«Υπάρχει μια φυλή ανθρώπων, μια φυλή θεών…» 
Πίνδαρος (ΣΤ ΄ Ωδή Νεμεονίκου)

Τύμβοι και αρχαία αστεροσκοπεία στην Ισπανία της 3ης χιλιετίας π.Χ.
Αντίστοιχα αλλά αναξιοποίητα σε Θράκη και Σαμοθράκη, Ιθάκη, Κρήτη... /

 Αφιέρωμα: Χρονοτοπία - Γράφει o Γιώργος Λεκάκης / 



Το ντολμέν της Menga 
Η Ιβηρική χερσόνησος ήταν μια περιοχή, πολύ πυκνοκατοικημένη, από τους αρχαίους Έλληνες, από τα μυθικά ακόμη χρόνια του Ηρακλέους. Οι Έλληνες, κυρίως ναυτικοί, είχαν ιδρύσει πάρα πολλές αποικίες-ναυστάθμους στα παράλιά της. Κάθε ελληνική μητρόπολη είχε και την αποικία της, για εμπορικούς και στρατηγικούς λόγους, και στην Ιβηρία. Πρώτος τον δρόμο άνοιξε ο Ηρακλής, που πέρασε τα Στενά (έκτοτε Ηράκλειες Στήλες, νυν Γιβραλτάρ), φέρνοντας τα βόδια του Γηρυόνη από την άλλη άκρη του Ατλαντικού. Και στην επιστροφή, έκτισε και έναν φάρο, στην μύτη της χερσονήσου, προς Ατλαντικό, για να προσανατολίσει και βοηθήσει τους Αργοναύτες που έρχονταν από βορρά... Η μύτη αυτή, εδέσποζε ως κορώνα, και ονομάζεται έως σήμερα, Κορούνια... Σήμα της, ο φάρος του Ηρακλέους... 
Έκτοτε συνεχίσθηκαν με πυκνότερο ρυθμό οι αποικίσεις των Ελλήνων προς την Ιβηρία, η οποία ήταν ένας σταθμός τους, πριν βουν στον μεγάλο ωκεανό... Περίπου 50 χλμ. από την Μάλαγα της Ισπανίας ευρίσκεται ένα από τα πιο σημαντικά μεγαλιθικά μνημεία-συγκροτήματα της Ευρώπης! Οι τύμβοι («αναχώματα» τα λένε οι Ισπανοί) Menga, Viera και El Romeral. Θεωρείται η καλύτερη σωζόμενη σειρά αρχαίων τάφων στην Ισπανία. Κυριώτερος είναι ο τάφος της Menga, ένα αληθινό ορόσημο της μεγαλιθικής αρχιτεκτονικής στην Ιβηρική χερσόνησο. 
Οι «μεγαλιθικές κοινωνίες» (δηλ. αυτές που έκτιζαν μεγαλιθικά μνημεία) απετελούν αυθεντικούς και σημαντικούς πυρήνες πληροφορήσεως, σχετικά με το πιο μακρινό μας παρελθόν. Τότε που ακόμη οι άνθρωποι ήσαν γίγαντες (δηλ. είχαν υπερφυσικές δυνάμεις, που εξ αιτίας αναπτύξεως της τεχνολογίας - εργαλεία, κλπ. - απώλεσαν)... Το αρχαιολογικό συγκρότημα των ντολμέν[1] (όπως λεν στην Ευρώπη τα μεγαλιθικά μνημεία) «Dolmenes de Antequera», αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά αρχαιολογικά μνημεία της κατηγορίας του, σε παγκόσμιο επίπεδο, και ένα εξέχον μέρος για την αρχαιο-αστρονομία - μια επιστήμη η οποία μελετά την σχέση των λαών της αρχαιότητος με τ' άστρα και το σύμπαν. 
Η αρχαιο-αστρονομία μας βοηθά να κατανοήσουμε την κοσμοθεωρία αυτών που κατασκεύασαν αυτά τα κτίσματα. Ιερά ή ταφικά, συμβολικά ή αληθινά, δεν έχει τόση σημασία, όσο η διείσδυση στην γνώση των ανθρώπων εκείνων των κοινωνιών, που μπορούσαν να ρυθμίσουν την ζωή και την επιβίωσή τους μόνον μέσα από την αστροπαρατήρηση. Οιοδήποτε εύρημα, εκείνης της εποχής, σε οιονδήποτε αρχαιολογικό χώρο, «κρύβει» μια σημαντική αρχαιο-αστρονομική σύνδεση. Διότι χωρίς την αστροπαρατήρηση τότε, ήταν αδύνατη η ζωή των ανθρώπων... Γι' αυτό και η αρχαιο-αστρονομία θα πρέπει να ενταχθεί στα προγράμματα των σπουδών των Πανεπιστημίων, να γίνουν διδακτορικές διατριβές στο αντικείμενο, να βγουν νέοι ερευνητές, κλπ. που θα μας διαφωτίσουν, γι' αυτά που έως τώρα η στεγνή επιστήμη της Αρχαιολογίας θεωρούσε «τυχαία»... 
Τα ντολμέν δεν ήταν μόνον τάφοι. Αλλά είχαν και συμβολική και πρακτική σημασία. Όταν μελετήσει κανείς τον προσανατολισμό ενός dοlmen, και μπορέσει να τον ερμηνεύσει, θα ιδεί για ποιον λόγο ήταν σημαντικό έως ιερό. Τα ντολμέν αποτελούν (και) σημείο «εδαφικής αναφοράς», δηλ. γεωγραφικού προσανατολισμού. Αυτοί που κατασκεύασαν και προσανατόλισαν τα ντόλμεν ήταν αυτοί που «ήλεγχαν» τον χρόνο. Και κάτι τέτοιο σε τέτοια μακρινά χάη χρόνου, μπορούσαν να το κάνουν μόνον ιερείς. Στα ντόλμεν της Ισπανίας, λ.χ. έχουν ευρεθεί πλάκες σαν πρώιμα ειδώλια, διακεκοσμημένα κυρίως με τρίγωνα, αλλά και με γραμμές, ή τετράγωνα. Κάποιες απ' αυτές είχαν την μορφή γλαυκός - του πουλιού της σοφίας για τους αρχαίους Έλληνες! - στα πτερά της οποίας μετρούσαν τις ημέρες! Μια στατιστική μελέτη των αριθμών, που εμφανίζονται σε αυτές τις ειδωλόσχημες πλάκες της Ισπανίας, έδειξε ότι επαναλαμβάνονται αριθμητικά μοντέλα των αριθμών 12, 13 και των 28, 29, 30. Το 13 είναι ο αριθμός των συνοδικών ή σεληνιακών μηνών μέσα σε ένα έτος. Τα νούμερα 28, 29, 30 είναι ο αριθμών των ημερών ενός συνοδικού μηνός.[2] 
Αυτοί, λοιπόν, που χρησιμοποιούσαν αυτά τα ειδώλια-ημερολόγια «ήλεγχαν» τον χρόνο, ήξεραν πότε να μεταφέρουν τα ζώα στα βοσκοτόπια, πότε να τα αποσύρουν, πότε έπρεπε να καλλιεργήσουν και τι, να ψαρέψουν, αλλά και ρύθμιζαν με ασφάλεια την ημερομηνία γέννας μιας εγκύου γυναικός, κλπ. Ας πάρουμε όμως τα μεγαλιθικά μνημεία της Ισπανίας με την σειρά: Ο τάφος-τύμβος της Menga χρονολογείται στο 2500-2200 π.Χ. Είναι απ' αυτούς που ονομάζονται «tipo galleria» («τύπου γκαλερί»). Όπως όλοι οι τάφοι αυτού του είδους, δεν έχει διαχωρισμό των χώρων, δηλαδή η αίθουσα και ο διάδορομος είναι ένα ενιαίο τμήμα, είναι δηλ. μονόχωρος. Από την Ρόσα ντε Μένγκα, βλέπουμε τον βορρά, τον νότο, την δύση. Αυτή είναι όλη η ευθυγράμμιση που εγνώριζαν στην Ανδαλουθία. Από την Ρόσα ντε Μένγκα παρατηρούσαν κυρίως το σημείο της ανατολής του Ηλίου στο χειμερινό ηλιοστάσιο και το σημείο της ανατολής του Ηλίου στο θερινό ηλιοστάσιο, καθώς και μερικά άλλα. Ο προσανατολισμός του, λοιπόν, είναι γεωγραφικός - όχι αστρονομικός! Απέναντι από την είσοδο-έξοδο του τύμβου, υπάρχει βουνό-βράχος, το σχήμα του οποίου θυμίζει ανθρώπινο πρόσωπο, που κοιτά προς τον ουρανό. Αυτό το καθιστά ξεχωριστό και ορατό σε όλην την περιοχή! Άρα βάσει αυτού, μπορούσαν πρακτικά να προσανατολισθούν όλοι όσοι περνούσαν απ' εκεί, ταξείδευαν, κλπ. 
Ο τάφος-τύμβος της Viera χρονολογείται στο επίσης 2500-2200 π.Χ. Είναι αυτό που παραπέμπει περισσότερο από κάθε άλλο σε μακεδονικό τύμβο - άρα μνημείο των Ηρακλειδών. Το Dοlmen de Viera είναι προσανατολισμενο προς την Ανατολή, με ένα πολύ μικρό βαθμό αποκλίσεως, δικαιολογημένο για την εποχή που κατασκευάσθηκε. Υπάρχει μια στιγμή κατά την διάρκεια του έτους, στις αρχές της ανοίξεως και τις αρχές του φθινοπώρου, όπου ο ήλιος μπαίνει κατ' ευθείαν μέσω του διαδρόμου! Δηλαδή το dοlmen ευθυγραμμιζεται με την ανατολή του ηλίου αυτές τις δύο συγκεριμένες στιγμές κατά την διάρκεια του έτους! Αυτό βοηθούσε τους «πρωτόγονους» ανθρώπους να χωρίσουν το έτος σε τέσσερα μέρη, τις τέσσερις εποχές του χρόνου, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό από οικονομικής, πρακτικής, πλευράς, αλλά και από επιβίωση, πρόληψη, κοινωνικότητα. Κάτι παρόμοιο γινόταν και στα ανάκτορα της Κνωσού της Κρήτης (απ' όπου άρχισε η Αστρονομία, περί την 5η χιλιετία π.Χ.), όταν συγκεκριμένη ημερομηνία, μια ακτίνα του Ηλίου έπεφτε σε μια λεκάνη με νερό, και αντανακλούσε σε ίχνος στον τοίχο, το οποίο έδινε το χρονικό ορόσημο. Το ίδιο συνέβαινε και σε αρχαίο υπόγειο ναό στα μινωικής κατοχής Αντικύθηρα. 
Το ντολμέν της Menga
Πηγή: http://www.xronos.gr/detail.php?ID=93708

Ο τάφος-τύμβος του el Romeral χρονολογείται στο 1900-1800 π.Χ. Ένας μακρύς διάδορομος, που καταλήγει σε ένα υπέρθυρο, το οποίο δίνει πρόσβαση σε μία επιτάφια αίθουσα, η οποία ονομάζεται «θόλος»! Μοιάζει εκπληκτικά με θολωτό μυκηναϊκό τάφο! Η δεύτερη ζώνη είναι ένα δωμάτιο πιο μικρό, στο οποίο γίνονταν οι προσφορές, οι οποίες τοποθετούνταν επάνω σε μία πλάκα, που είχε μερικές φορές χρήση βωμού. 
Οι Ισπανοί - εν μέσω «κρίσης» κι αυτοί - έχουν φροντίσει και αξιοποιήσει αυτά τα αρχαία μνημεία, και έχουν διαμορφώσει τον περιβάλλοντα χώρο τους, με πληροφορίες, σχεδιαγράμματα, αναπαραστάσεις. Και κυρίως τα έχουν ανοικτά. Και τα επισκέπτονται χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο. Εμείς, στην Ελλάδα, έχουμε δεκάδες μεγαλιθικά μνημεία, «ντολμέν», «μενίρ» και «κρόμλεχ»[3] - και τα έχουμε άγνωστα και αναξιοποίητα, όπως λ.χ. στην Σαμοθράκη, την Ιθάκη, την Κρήτη, την Θράκη (κυρίως την βόρεια Ροδόπη), κ.ά. ΥΓ: Αξίζει να σημειώσουμε, πως παρόμοια κτίσματα ευρίσκονται στην Αμπχαζία, στην Βουλγαρία (αρχαία Θράκη, έχουν εντοπισθεί περίπου 200), στην Τουρκία (αρχαία Φρυγία - και μάλιστα 56 χαρτογραφημένα από το 1990), στην Γαλλία[4], την Σικελία[5], κ.α. Χρονολογούνται από το 3300 π.Χ. και χρησιμοποιούνται - ως μνήματα πλέον - έως τον 6ο π.Χ. αι. Ακολουθώντας τα, μπορεί κανείς να ιδεί τα πρακτικά κτίσματα των Μινωιτών Κρητών, των Μυκηναίων και των Ηρακλειδών, που έκτισαν για να προσανατολίζονται, στα μεγάλα ταξίδια τους, προς τις άγνωστες περιοχές που ταξίδευαν, για να φέρουν ήλεκτρο, χρυσό, ασήμι, κασσίτερο, κλπ. Και για να είναι σταθερά, τα έκτισαν με όσο πιο στέρεο και βαρύ υλικό μπορούσαν, για να μείνουν έως τις ημέρες μας... 
Πού να ήξεραν πως οι άνθρωποι και απόγονοί τους, 5.000 χρόνια μετά, θα ήταν ανίκανοι να συλλάβουν το μεγαλείο τους, και την σκοπιμότητά τους... 

ΠΗΓΕΣ: Πληροφίες από τους δρ. Προϊστορίας, R. Maura, και του J. Ant. Belmonte (του Ινστ. Αστροφυσικής των Καναρίων). 
Δείτε επίσης: Tesis: 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Ένα dolmen είναι ένας θάλαμος κτισμένος από κάθετες πέτρες,οι οποίες σκεπάζονται οριζόντια με άλλες πλάκες. (Μάλιστα, το κάλυμμα αυτό ενός πέτρινου μνημείου, στους ινδιάνικους λαούς της Αμερικής, ονομάζεται theokali, από την ελληνική λέξη θεοκάλυμμα!). Το σχήμα ενός dolmen θυμίζει συνήθως τραπέζι. Επισήμως, ετυμολογικά η λέξις προέρχεται από τα γαελικά, tol=tabla, men=piedra (< ελλ. έδρα), δηλ. «μεγάλο τραπέζι από πέτρα». 
[2] Συνοδικός μήνας είναι η χρονική περίοδος μεταξύ δύο διαδοχικών φάσεων της Σελήνης, από την οποία γεννήθηκε ο ημερορογιακός μήνας. Είναι η περίοδος που χρειάζεται για την εμφάνιση μιας συγκεκριμένης φάσης της Σελήνης μέχρι την επόμενη ίδια εμφάνισή της, δηλαδή είναι η μέση διάρκεια της περιφοράς της Σελήνης, σε σχέση με την νοητή γραμμή, που ενώνει τον Ήλιο και την Γη.
 [3] Πέτρινοι κύκλοι. Επίσης «αγνώστου χρήσεως» έως σήμερα. 
[4] Είναι γνωστός ο πολιτισμός του Seine-Oise-Marne, που έδωσε τους τάφους στο Coizard-Joches. Η περιοχή του Aube είχε περισσότερους από 130 μεγάλιθους. Πρόσφατα ευρέθη και ιερό αφιερωμένο στον ομηρικό βασιλέα της Ιθάκης, Οδυσσέα! Αλλά και στην Νορμανδία, όπως τα ντολμέν στο Rocheville. Και της Saintonghe, με μεγάλιθους - κυρίως ντολμέν στο Κονιάκ, το Σατωμπερνάρ, το Σαιν-Μπρις, κ.α. Ο πολιτισμός του Πε-Ρισάρ της περιοχής χρονολογείται μεταξύ 3200 και 2200 π.Χ. 
[5] Περίφημο το ντολμέν της Άβολλας (αρχαία ελληνική Ύβλα), ένα μεγαλιθικό μνημείο που ευρίσκεται κατά μήκος του κεντρικού δρόμου, προς τις Συρακούσες. 




_____________
Ο Γ. Λεκάκης (www.lekakis.com) είναι μέλος της Εταιρείας Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας (ΕΜΑΕΜ, www.emaem.org), της Επιτροπής Ενημερώσεως επί των Εθνικών Θεμάτων,
και της Επιτροπής Διεκδικήσεως Κατοχικού Δανείου και Κλεμμένων Πολιτιστικών Θησαυρών.

Περισσότερα άρθρα μου στον «Χρόνο», μπορείτε να βρείτε εδώ:

Παρασκευή 18 Απριλίου 2014

Αποχαιρετιστήρια επιστολή του Gabriel Garcia Marquez



 Antios Grande.... 
παραμυθά που σε αγαπήσαμε 
μέσα από τα εκπληκτικά μυθιστορήματά σου...

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες είχε αποσυρθεί από τη δημόσια ζωή για λόγους υγείας: καρκίνος στους λεμφαδένες. Η αποχαιρετιστήρια επιστολή που ακολουθεί εστάλη από τον συγγραφέα στους φίλους του.......



..... ν ο Θεός ξεχνούσε για μια στιγμή ότι είμαι μια μαριονέτα φτιαγμένη από κουρέλια και μου χάριζε ένα κομμάτι ζωή, ίσως δεν θα έλεγα όλα αυτά που σκέφτομαι, αλλά σίγουρα θα σκεφτόμουν όλα αυτά που λέω εδώ. Θα έδινα αξία στα πράγματα, όχι γι' αυτό που αξίζουν, αλλά γι' αυτό που σημαίνουν. Θα κοιμόμουν λίγο, θα ονειρευόμουν πιο πολύ, γιατί για κάθε λεπτό που κλείνουμε τα μάτια, χάνουμε εξήντα δευτερόλεπτα φως. Θα συνέχιζα όταν οι άλλοι σταματούσαν, θα ξυπνούσα όταν οι άλλοι κοιμόνταν. Θα άκουγα όταν οι άλλοι μιλούσαν και πόσο θα απολάμβανα ένα ωραίο παγωτό σοκολάτα!
Αν ο Θεός μου δώριζε ένα κομμάτι ζωή, θα ντυνόμουν λιτά, θα ξάπλωνα μπρούμυτα στον ήλιο, αφήνοντας ακάλυπτο όχι μόνο το σώμα αλλά και την ψυχή μου. Θεέ μου, αν μπορούσα, θα έγραφα το μίσος μου πάνω στον πάγο και θα περίμενα να βγει ο ήλιος. Θα ζωγράφιζα μ' ένα όνειρο του Βαν Γκογκ πάνω στα άστρα ένα ποίημα του Μπενεντέτι κι ένα τραγούδι του Σερράτ θα ήταν η σερενάτα που θα χάριζα στη σελήνη. Θα πότιζα με τα δάκρια μου τα τριαντάφυλλα, για να νοιώσω τον πόνο από τ' αγκάθια τους και το κοκκινωπό φιλί των πετάλων τους...
Θεέ μου, αν είχα ένα κομμάτι ζωή... Δεν θα άφηνα να περάσει ούτε μία μέρα χωρίς να πω στους ανθρώπους ότι αγαπώ, ότι τους αγαπώ. Θα έκανα κάθε άνδρα και γυναίκα να πιστέψουν ότι είναι οι αγαπητοί μου και θα ζούσα ερωτευμένος με τον έρωτα.
Στους ανθρώπους θα έδειχνα πόσο λάθος κάνουν να νομίζουν ότι παύουν να ερωτεύονται όταν γερνούν, χωρίς να καταλαβαίνουν ότι γερνούν όταν παύουν να ερωτεύονται! Στο μικρό παιδί θα έδινα φτερά, αλλά θα το άφηνα να μάθει μόνο του να πετάει. Στους γέρους θα έδειχνα ότι το θάνατο δεν τον φέρνουν τα γηρατειά αλλά η λήθη. Έμαθα τόσα πράγματα από σας, τους ανθρώπους... Έμαθα πως όλοι θέλουν να ζήσουν στην κορυφή του βουνού, χωρίς να γνωρίζουν ότι η αληθινή ευτυχία βρίσκεται στον τρόπο που κατεβαίνεις την απόκρημνη πλαγιά. Έμαθα πως όταν το νεογέννητο σφίγγει στη μικρή παλάμη του, για πρώτη φορά, το δάχτυλο του πατέρα του, το αιχμαλωτίζει για πάντα.Έμαθα πως ο άνθρωπος δικαιούται να κοιτά τον άλλον από ψηλά μόνο όταν πρέπει να τον βοηθήσει να σηκωθεί. Είναι τόσα πολλά τα πράγματα που μπόρεσα να μάθω από σας, αλλά δεν θα χρησιμεύσουν αλήθεια πολύ, γιατί όταν θα με κρατούν κλεισμένο μέσα σ' αυτή τη βαλίτσα, δυστυχώς θα πεθαίνω.
Να λες πάντα αυτό που νιώθεις και να κάνεις πάντα αυτό που σκέφτεσαι. Αν ήξερα ότι σήμερα θα ήταν η τελευταία φορά που θα σ' έβλεπα να κοιμάσαι, θα σ' αγκάλιαζα σφιχτά και θα προσευχόμουν στον Κύριο για να μπορέσω να γίνω ο φύλακας της ψυχής σου. Αν ήξερα ότι αυτή θα ήταν η τελευταία φορά που θα σ' έβλεπα να βγαίνεις απ' την πόρτα, θα σ' αγκάλιαζα και θα σού 'δινα ένα φιλί και θα σε φώναζα ξανά για να σου δώσω κι άλλα. Αν ήξερα ότι αυτή θα ήταν η τελευταία φορά που θα άκουγα τη φωνή σου, θα ηχογραφούσα κάθε σου λέξη για να μπορώ να τις ακούω ξανά και ξανά. Αν ήξερα ότι αυτές θα ήταν οι τελευταίες στιγμές που σ' έβλεπα, θα έλεγα "σ' αγαπώ" και δεν θα υπέθετα, ανόητα, ότι το ξέρεις ήδη. Υπάρχει πάντα ένα αύριο και η ζωή μας δίνει κι άλλες ευκαιρίες για να κάνουμε τα πράγματα όπως πρέπει, αλλά σε περίπτωση που κάνω λάθος και μας μένει μόνο το σήμερα, θα ΄θελα να σου πω πόσο σ' αγαπώ κι ότι ποτέ δεν θα σε ξεχάσω.
Το αύριο δεν το έχει εξασφαλίσει κανείς, είτε νέος είτε γέρος. Σήμερα μπορεί να είναι η τελευταία φορά που βλέπεις τους ανθρώπους που αγαπάς. Γι' αυτό μην περιμένεις άλλο, κάν' το σήμερα, γιατί αν το αύριο δεν έρθει ποτέ, θα μετανιώσεις σίγουρα για τη μέρα που δεν βρήκες χρόνο για ένα χαμόγελο, μια αγκαλιά, ένα φιλί και ήσουν πολύ απασχολημένος για να κάνεις πράξη μια τελευταία τους επιθυμία. Κράτα αυτούς που αγαπάς κοντά σου, πες τους ψιθυριστά πόσο πολύ τους χρειάζεσαι, αγάπα τους και φέρσου τους καλά, βρες χρόνο για να τους πεις "συγνώμη", "συγχώρεσέ με", "σε παρακαλώ", "ευχαριστώ" κι όλα τα λόγια αγάπης που ξέρεις. Κανείς δεν θα σε θυμάται για τις κρυφές σου σκέψεις. Ζήτα απ' τον Κύριο τη δύναμη και τη σοφία για να τις εκφράσεις. Δείξε στους φίλους σου τι σημαίνουν για σένα".